Πώς το παιχνίδι επιδρά στην ανάπτυξη των παιδιών;
To παιχνίδι συμβαίνει για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών, γράφει η Αργυρώ Κατσαρή Ψυχολόγος, MSc Εκπαιδευτική Ψυχολόγος.
Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθώ σε σημαίνουσες, ποικίλες εμπειρίες που το παιδί αποκτά όταν παίζει. Εμπειρίες πολυαισθητηριακές, που αφορούν τόσο στη γνωστική και ψυχοσυναισθηματική πρόοδο, όσο και την φυσική ανάπτυξη ενός παιδιού. Άλλωστε, τα παιδιά αποζητούν το παιχνίδι ήδη από τις πολύ μικρές ηλικίες της ζωής τους και αφιερώνουν σε αυτό ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους. Δεν πρόκειται για μία κατάσταση που συμβαίνει παράλληλα με την ανάπτυξή τους, το παιχνίδι θα μπορούσα να πω πως συμβαίνει για την ανάπτυξή τους!
Γιατί το παιχνίδι θεωρείται από τους ειδικούς τόσο σημαντικό για την ανάπτυξη των παιδιών;
Αρχικά, είναι αδιαμφισβήτητο πως το παιχνίδι προσφέρει ευχάριστες στιγμές στα παιδιά, ενώ παράλληλα είναι και μία πολύτιμη ευκαιρία «σύνδεσης», καθώς ενέχει την αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, ή και άλλα παιδιά, συνομήλικα ή μη. Οι κοινωνικές συσχετίσεις των παιδιών με άλλους, όσο εκείνα παίζουν, τα βοηθούν να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο γύρω τους, να συνεργάζονται στο πλαίσιο κανόνων που οριοθετούν το παιχνίδι, να μάθουν να αποδίδουν σε συμπεριφορές τους σχέσεις αιτίου και αιτιατού και εν τέλει να ωριμάσουν συναισθηματικά.
Σε επίπεδο φυσικής κατάστασης, η κίνηση που προϋποθέτει το παιχνίδι εξασκεί το σώμα, αλλά και δεξιότητες λεπτής κινητικότητας σε σχετικές δραστηριότητες που τα παιδιά χρησιμοποιούν τα χέρια τους και χρειάζεται να προσεγγίσουν μικροαντικείμενα με λεπτές κινήσεις. Τα παιδιά με ένα πλήθος δραστηριοτήτων, καθώς παίζουν, χτίζουν τη φυσιολογική μυϊκή τους ανάπτυξη.
Επιπλέον, το παιχνίδι παρέχει ευκαιρίες ελεύθερης έκφρασης ιδεών και σκέψεων του παιδιού, συχνά και μέσα από διαδικασίες συμβολικού παιχνιδιού. Η δημιουργικότητα και η φαντασία του παιδιού ενεργοποιούνται, ακόμα, μέσα από τέτοιες ευκαιρίες, ενώ οξύνεται και η μνήμη τους. Γενικά, τα παιδιά αγαπούν να εξερευνούν τον κόσμο που τα περιβάλλει, ορμώμενα από τη φυσική περιέργειά τους, να πειραματίζονται, να υποδύονται ρόλους και να βρίσκουν τους δικούς τους τρόπους να νοηματοδοτήσουν την πραγματικότητα. Το παιχνίδι μεταξύ άλλων είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την κατανόηση του ψυχισμού του παιδιού και τη διαπραγμάτευσή του ίδιου με τα συναισθήματα του.
Το παιχνίδι συμβάλει στις καθοριστικότερες πτυχές ανάπτυξης που παρατηρούνται σε ένα παιδί καθώς αυτό μεγαλώνει και αυτό το κατανοούμε καλύτερα αν εστιάσουμε σε νευροαπεικονιστικό επίπεδο, στις συνδέσεις που δημιουργούνται στον εγκέφαλο καθώς εκείνο παίζει. Φαίνεται πως τα παιδιά «χτίζουν» γερά θεμέλια για τη μετέπειτα γνώση που πρόκειται να αποκτήσουν μέσω του παιχνιδιού, μαθαίνουν και εξασκούνται ουσιαστικά όταν παίζουν με τους άλλους ή μόνα τους. Πολλές έρευνες άλλωστε έχουν ασχοληθεί σχετικά με τις αλλαγές που συμβαίνουν και τα σημεία που εμεργοποιούνται στον εγκέφαλο των παιδιών όταν αυτά λαμβάνουν διάφορα ερεθίσματα μέσω του παιχνιδιού. Αν επρόκειτο να περιγράψουμε πως ο εγκέφαλος αναπτύσσεται και πως αυτό σχετίζεται με το παιχνίδι , θα μπορούσαμε να πούμε πως υπάρχουν διαφορετικά μικρά σημεία στον εγκέφαλο, σαν τον έναστρο ουρανό τη νύχτα και με κάθε εμπειρία, μία σύνδεση δημιουργείται ανάμεσα σε δύο σημεία. Και όσο πιο συχνά συμβαίνουν αντίστοιχες εμπειρίες τόσο πιο δυνατές γίνονται αυτές οι συνδέσεις.
Και αυτό μπορούμε να το δούμε στον τρόπο που τα παιδιά, φυσικά, επαναλαμβάνουν πράγματα στο παιχνίδι τους και αυτό συμβαίνει γιατί αναπτυξιακά οι εγκέφαλοί τους κάνουν αυτές τις συνδέσεις πιο δυνατές. Και αυτές οι συνδέσεις δημιουργούνται με πολλούς τρόπους και αφορούν σε φυσικές καταστάσεις, όπως μαθαίνουμε να μιλάμε και να περπατάμε, αλλά επίσης δημιουργούνται και αφορούν σε κοινωνικές και συναισθηματικές συνδέσεις. Όπως, πως σχετιζόμαστε με άλλα άτομα, πώς σχετιζόμαστε με την αγάπη, τον φόβο και διάφορα άλλα συναισθήματα. Και αυτές οι συνδέσεις ισχυροποιούνται, επίσης και καθιστούν σταδιακά ένα παιδί περισσότερο ολοκληρωμένο αναπτυξιακά. Αργότερα, περίπου στην ηλικία-ορόσημο των 8, οι ισχυρές συνδέσεις εδραιώνονται και αποτελούν τη βάση του εγκεφάλου ενός ενήλικα. Και το παιχνίδι, όπως πολύ εύστοχα παρομοιάζει η ειδικός σε θέματα παιχνιδιού Catherine Sewell, μοιάζει με ένα πυροτέχνημα που λαμβάνει χώρα στον εγκέφαλο. Δημιουργεί τις κατάλληλες συνδέσεις και βοηθάει το παιδί να αναπτυχθεί φυσικά, γνωστικά, κοινωνικά και ψυχοσυναισθηματικά!
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς σχετικά με το παιχνίδι και την ανάπτυξη των παιδιών τους;
Οι γονείς είναι σημαντικό να ενθαρρύνουν το παιδί ώστε να αξιοποιεί το χρόνο του παίζοντας και όχι να το κατακρίνουν γι αυτό. Πρέπει να είναι και οι ίδιοι θετικά διακείμενοι στις προσπάθειες κοινωνικοποίησης και συναναστροφής του παιδιού τους με άλλα παιδιά και να μην είναι υπερπροστατευτικοί απέναντί του. Αφιερώστε χρόνο και εμπλακείτε μαζί με το παιδί σας σε ευχάριστες δραστηριότητες κεφιού και ξεγνοιασιάς, «το καλύτερο παιχνίδι που μπορεί να έχει ένα παιδί είναι ένας γονιός που θα καθίσει στο πάτωμα να παίξει μαζί του».
Θέλετε μερικές ιδέες για παιχνίδια; Μπείτε στο κεντρικό μενού μας στην λέξη ΠΑΙΔΙ και επιλέξτε την ενότητα Παιχνίδι. Ανάμεσα τους θα βρείτε:
Παιχνίδια με μπαλόνια στο σπίτι!
3 παιχνίδια εκτόνωσης στο σπίτι με κάλτσες
3 διασκεδαστικά χριστουγεννιάτικα παιχνίδια (part 1)
Παιχνίδια με νερό στην αυλή…ιδανικά για τις πιο ζεστές μέρες!
Ας γίνουμε ντετέκτιβ κι ας παίξουμε λύση μυστηρίου στο σπίτι ή την τάξη!
12 +1 Δραστηριότητες για παιδιά στο σπίτι
